Industrie zonder Schoorstenen
Haal de schoorsteen van de fabriek
Op 23 februari was het de Europese Dag van de Industrie. In veel landen wordt stilgestaan bij het belang van de industrie als de kurk waar de economie op drijft. En dat is hard nodig, want in West-Europa wordt al 30 jaar geen industriebeleid meer gevoerd.
In de EU is er veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van de kenniseconomie, terwijl de industrie grotendeels is verwaarloosd. Met een groeiende tweedeling tussen hoger en lager opgeleiden als gevolg. De steun voor de Brexit kwam dan ook niet voor niets uit de industriegebieden in het hart van Engeland, die sinds de jaren 80 een zieltogend bestaan leiden. De industrie is daar vertrokken, maar er is weinig voor in de plaats gekomen.
In Nederland zien we een vergelijkbare ontwikkeling. Nederland is een diensteneconomie geworden. In de Randstad wordt vrijwel niets meer gemaakt. Maar in de regio is de industrie nog springlevend en een motor voor economische groei, innovatie en werkgelegenheid. Vooral in Gelderland stikt het van de verborgen industriekampioenen: wereldspelers in een nichemarkt, die glansrijk de economische crisis hebben doorstaan.
Van eiersorteermachines tot industriële cirkelzagen en trailers voor uitzonderlijk vervoer. Gelderland maakt het! Er rijdt geen BMW rond zonder autobanden gemaakt door een machine van VMI uit Epe. Er valt geen blauwe belastingenveloppe door de bus zonder papier van Coldenhove uit Eerbeek. Er wordt geen kopje thee gezet zonder een theetouwtje van Helmes-Wellink uit Doetinchem. En grote kans dat het koekje bij de thee is gemaakt door een bakkerijmachine van de Koninklijke Kaak Groep uit Terborg.
De industrie in Gelderland werkt. Maar om de industrie ook in de toekomst te laten werken moeten bedrijven de omslag maken naar de industrie 4.0. De industrie van morgen is een industrie zonder schoorsteen. Een digitale industrie waarin afval de nieuwe grondslag is en goed opgeleide vakmensen werken met de nieuwste technologie.
De industrie 4.0 is geen industrie van robots, maar een industrie van mensen. Door de digitalisering van de industrie verandert het werk. Dit vraagt andere vaardigheden. Om deze 21e eeuwse vaardigheden van medewerkers te verbeteren moet de industrie investeren in digitale (bij)scholing van vakmensen. Dat is hard nodig. Door de vergrijzing en de ‘war on talent’ neemt het personeelstekort in de industrie snel toe.
Opvallend veel industriebedrijven in Gelderland innoveren met een missie. Ze maken producten, machines en componenten die de wereld duurzamer maken. Als grootgebruiker van grondstoffen is de industrie dan ook een belangrijke bondgenoot bij klimaatverandering, voedselzekerheid en energietransitie. Door onze kennisvoorsprong op het gebied van gezondheid, voeding en energie nog meer te verbinden met de innovatiekracht van onze industriebedrijven kan Gelderland hier het verschil maken.
De vierde industriële revolutie moet uit de regio komen. Gelderland kan daarin het voortouw nemen als we werk maken van een ‘groene’ industrie: slim, schoon en sociaal.
Met een nieuwe industriepolitiek kan de overheid bedrijven de helpende hand bieden door ondernemers en onderwijs met elkaar te verbinden, vernieuwing aan te jagen en Gelderland te promoten als proeftuin van de industrie van de toekomst. Be good and show it! Met een nieuwe regeling dagen wij industriebedrijven uit hun fabrieken voor de industrie 4.0 in de etalage te zetten en hun kennis met andere bedrijven te delen. Haal de schoorsteen van de fabriek, dan maken we samen werk van de industrie van morgen!
Michiel Scheffer is gedeputeerde economie van provincie Gelderland. Prof dr. Gert-Jan Hospers is economisch geograaf aan de Radboud Universiteit en Universiteit Twente.
