D66 investeert in duurzaam werk in Gelderland

Inbreng begroting 2014 Michiel Scheffer Fractievoorzitter D66

De fabel van de meeuw en de koolmees

De meeuw is een vogel die luid krijsend door het land trekt, af en toe naar beneden duikt om een harinkje te pikken, de boel vol te schijten en daarna weer krijsend op te vliegen. Management by Meeuwen is een stijl van leiding geven die met veel kabaal gepaard gaat, weinig oplossingen oplevert en enkel onrust. Het enige goede aan de meeuw is dat je van hun uitwerpselen mest kunt maken. Dat laatste zouden we overigens meer moeten doen.

Wij zien ons (D66) liever als de koolmees. De koolmees is een wat miezerig vogeltje, op het eerste gezicht. Zijn zang lijkt op de alarm van de brandweer, hij is creatief in het vinden van voer en ijverig in het opeten van rupsen die de fruitoogst bedreigen. De koolmees, daar heeft Nederland wat aan. De koolmees schraagt een coalitie met de kievit, de reiger, en de zwaluw die werkt voor Gelderland. De robuuste investeringsagenda is een van de sterke streken die deze bonte coalitie heeft geleverd.

D66 wil graag drie punten noemen: In de eerste plaats hebben we bij de voorjaarsnota gezegd dat we van de coalitie dat ze werk, werk en ondernemerschap bevordert. Deze opdracht is goed opgepakt, want achter specifieke inspanningen voor cultuur, energie en infrastructuur zit een boel werk. We zijn blij dat de robuuste investeringsimpuls aansluit bij onze politieke prioriteiten.

Cultureel erfgoed

Ten eerste koesteren we ons cultureel erfgoed, We schijten er niet op, we restaureren het. Dat versterkt de aantrekkelijkheid van onze Gelderse streken om te wonen en te bezoeken. De focus op de grote podia: Musis Sacrum in Arnhem en de Vereeniging in Nijmegen. Daardoor versterken we het culturele aanbod in Gelderland en de de aantrekkelijkheid van steden. Op de WC’s van deze podia kom ik nog even terug. Restauratiewerk van cultureel erfgoed creëert banen en kweekt vakmanschap.

Ondernemerschap

In de tweede plaats moeten we door de crisis heen denken aan de banen voor onze kinderen. De shared facilities in o.a. Wageningen bieden startende ondernemers de kans om de apparaten van de Universiteit te gebruiken. Het IIG en topfonds komen op stoom en de toewijzing van de tweede tranche van de revolverende fondsen komt er aan. Daarin past de uitbreiding van het MKG waarbij we buitengewoon tevreden zijn met het ontwerp van het MKG met combinaties van versterking van eigen vermogen en vreemd vermogen. De loopvogels in Gelderland kunnen met  het MKG een sprint trekken. De trekvogels die over de grens groeien hebben nog steeds een impuls nodig. D66 verwacht voor februari een vervolgvoorstel over de exportgaranties.

Energietransitie

En dan de energietransitie, de grootste race tegen de klok in de mensheid. Dat vraagt om vogels met (politiek) uithoudingsvermogen. Omdat die transitie te langzaam gaat moeten we meer energie besparen voordat we meer duurzame energie opwekken. Meer fietsen helpt al, en D66 ziet de uitvoering van Motie 23 goed terugkomen in deze begroting. Ook is energiebesparing in de bestaande bouw goed aangezet. naast de succesvolle regeling voor de koopwoningen, die revolverend is, is er nu ook een investeringsimpuls voor de huursector.

Deze impuls heeft drie voordelen: als we energiezuiniger willen worden is in de huursector de grootste klap te maken. Daarnaast geven we geld aan de burger terug want Henk en Ingrid hebben een beter geïsoleerd nest en een lagere energierekening. Tenslotte is dit ook een impuls voor werkgelegenheid in de bouw. Maar laten we de koopwoningen niet vergeten.

Maak het zichtbaar

Maak het zichtbaar: Het is ook goed dat we de uitvoering van de robuuste investeringsimpuls zichtbaar maken. Wat D66 betreft zetten we op de binnenplaats een houten paal neer met daarop een replica van een specht. De specht zet zijn snavel hoger in de paal als de doelen bereikt zijn.

Nieuwe bestuursstijl

Aan het einde van de  robuuste investeringsimpuls wordt een lans gebroken voor de doorontwikkeling van de bestuursstijl. Er wordt dan gesproken over initiatieven van mensen zelf: zoals burgers van Lunteren en Brummen die biomassa en streekhout hergebruiken, de tientallen duurzame energie cooperaties, mensen die samen mantelzorg in de buurt organiseren, of een initiatief van stadslandbouw in Doetichem ontwikkelen. Professor Jan Jonker noemt dat de “weconomy” in Gelderland noemen we ook wel “modern naoberschap”.

Vogels vliegen het dal uit

We hebben in de provincie veel werk gemaakt van het opzetten van valleys, maar het kenmerk van een valley – een dal – zoals u wilt, is dat je elkaar nog wel vaak tegenkomt. Iemand uit een ander dal kom je echter niet zo snel tegen. Zo kunnen we ook in  Culemborg en Zutphen ontwerpers aan de maakindustrie koppelen. Die rol van koppelaar (van postduif) kan de provincie sterker op zich nemen. Het stad en regiocongres is zo’n mooi moment geweest waar vogels uit verschillende dalen samen kunnen broeden op nieuwe ideeën. Uitdagend Gelderland betekent ook dat we mensen uit hun veilig nest willen halen.

Ontregelen en experimenteren

Waar veel mensen die iets nieuws tegen aanlopen zijn regels. Daar raken veel burgers die iets nieuws willen van de leg. Veel burgers die iets niet willen roepen vooral regels in als ze iets niet willen. Elke regel is nog te overzien, maar ze komen veel regels tegen. Die regels die maken we zelf en in een twaalftonig partijstelsel zijn er veel regels om alle kiezers terwille te zijn. D66 is niet voor de zoveelste exercitie van een Commissie die eens en voor altijd met de stofkam door de regelgeving gaat.

We zijn veel meer voor het uitdagen en uitnodigen en het creëren van ruimte om te experimenteren. Vooral in krimpregio’s en in transformerende steden moet dat. Dat kan rond energiecooperaties, stadslandbouw en buurtzorg. Als je een participatiemaatschappij wilt dan moet je als burger en als politiek aanvaarden dat er uitgeprobeerd wordt, dat er fouten wordt gemaakt en dat er verschillen tussen mensen ontstaan. Dat betekent niet dat je als bestuur op koele afstand gaat staan en et aan de tucht van de markt overlaat. Waar netwerken tussen burgers ontstaan is ook warmte en betrokkenheid nodig.

Nieuwe Uitdagingen

In de opening van deze beschouwing heeft D66 de uitwerpselen van de meeuw aangestipt. Het tekort aan fosfaten is een van de grootste uitdagingen voor de mensheid. De fossiele voorraden van fosfaat, overigens opgebracht door generaties schijtende vogels in Marokko en Kazachstan, raken op. Of beter: al ware wij trekvogels, hebben we het fosfaat verspreid in de sloten en de zeeën. Het waterschap Vallei en Veluwe heeft in Apeldoorn laten zien dat je fosfaat uit rioolslib kunt halen.

Ontkoker het riool

Een grootschalige herwinning van fosfaat vraagt om andere eetpatronen, herwinning van fosfaat uit dierlijk mest, andere WC en rioolsystemen. Dat kan in woonwijken maar ook in culturele podia. Als je toch Musis renoveert laat dan de WC’s op een beerput uitkomen zodat de fosfaat van het publiek herwonnen kunnen worden. Voor deze uitdagingen moet je ontkokerd te werk gaan: fosfaten zouden een goede testcase zijn. De bonus bij Musis mag een WC met fosfaatherwinning zijn.

D66 zou graag van GS zien dat het grondstoffenbeleid krachtiger wordt opgepakt en voor de zomer tot een ambitieuzere aanpak komt.

Zijn we klaar, nog lang niet

De robuuste investeringsimpuls markeert ook het midden van de statenperiode, en daarmee is deze begroting de laatste stevige impuls. Het zal een pittige fietstocht worden in 2014, daar is misschien een breder fietspad voor nodig. Het effect zal echter niet alleen in 2014 merkbaar zijn, maar ook in 2015 als het gaat om het werk en veel langer als het gaat om de maatschappelijke effecten.

Elk jaar blijft een transitiejaar. 2014 wordt dan eindelijk het jaar van de transitie in de jeugdzorg. Opvallend is dat de begrotingsdoelen sterk gericht zijn op de transitie voorbij 1 januari 2015. Wordt de  taakstelling voor 2014 hierdoor niet ondergesneeuwd? Tijdens de verbouwing de winkel openhouden geeft andere zorgen, maar dat laat onverlet dat we in 2014 aan onze zorgplicht moet voldoen.  D66 ziet risico’s. De zekerheid  van de goede ondersteuning voor de jeugd is niet vanzelfsprekend.

Zo worden voor de frictiekosten de streefwaarde op €0 meegegeven. Is dat realistisch en acceptabel. De toezegging van GS om de risico’s voor 2014 uit te werken  zal dit nader moeten onderbouwen. Wij kijken er naar een analyse uit voor de volgende statenvergadering. D66 is blij  dat alle 7 regio’s experimenten actief zijn uitgezet, waarbij  wel de kanttekening wordt gemaakt dat er ook aandacht moet zijn op verschillende type zorgaanbod, zowel vrijwillige, gesloten of met een maatregel.

Het komt aan op de uitvoering lijkt het.  Maar we willen deze staten en ook GS uitdagen om voorbij de uitvoering door te werken aan het herkennen van nieuwe uitdagingen. De koolmees is gewend aan toppen en dalen, en al 47 jaar kijkt D66 naar de lange termijn en schuwen we geen hervormingen en ook geen investering in de lange termijn.