Reshoring Marlies Dekkers

Wat is er toch aan de hand met de modebranche. De Bijenkorf sluit vijf vestigingen, waaronder een in Arnhem. Marlies Dekkers (de onderneming) gaat failliet. VanGils opent maar MEXX sluit haar flagship store op de Kalverstraat in Amsterdam. Jef Wintermans, Directeur van brancheorganisatie MODINT en prominent CDA’er stelt het zo: het is deels mismanagement, deels druk op de marges in het midden van de markt, deels noodzaak om meer controle over de waardeketen (productie of juist winkels), de doorbraak van internet en natuurlijk de recessie. Dat is snel gezegd. Nu in enkele stappen. Ik heb veel geschreven over mode (vijf te dikke rapporten, een zestal hoofdstukken in boeken, en veel artikelen – zoek Michiel Scheffer & Fashion). Ik wil enkele consequenties duiden voor Gelderland.

Weg uit het Midden

Het is al twintig jaar aangekondigd, maar de trend dat het midden van de markt verdwijnt, is nu in volle gang. Consument gaan voor prijs of voor premium. Dat heeft ook te maken met de kleinere middenklasse in westerse landen, en de opkomst van nieuwe rijken in ontwikkelingslanden. Met de Europese eenwording is er ook schaalvergroting in de mode gekomen. Twintig jaar geleden had geen enkel mode merk meer dan 1 Miljard omzet in Europa. Nu wel. In de studie die ik namens Saxion heb geleid voor de Europese Commissie, ga ik hier uitgebreid op in. Recentelijk zien we dat met de aangekondigde verdwijning van de Bijenkorf uit Arnhem (ook al kreeg ik mails van ex-Bijenkorf managers dat het niet onheroepelijk was). Het vertrek van de Bijenkorf geeft wel ruimte voor nieuwe winkels, vooral van die merken die eerst bij de Bijenkorf lagen. Nu  moet VanGils wel in hoog tempo winkels openen want na de sluiting van Setpoint is dit merk uit de provinciesteden verdwenen.

Consequentie: gericht acquireren van winkelformules (niet perse groot, maar wel complementair).

Winkels en Internet

Er is ruim 15 jaar geexperimenteerd met Internet, maar nu lijkt de doorbraak van Internet een feit. Je kunt al enkele jaren overhemden op maat online kopen. Ook mijn fietskleding koop ik regelmatig online. Je kunt je prima on-line orienteren, en als de pasvorm betrouwbaar is gaan herhalingsaankopen ook prima. Online is er immers veel meer voorraad beschikbaar dan in de winkel. Voor de leverancier is het online model veel efficienter als het gaat om productieplanning, voorraadbeheersing en vooral beheersing van werkkapitaal. De afgelopen twintig jaar was ondernemen: collectie ontwerpen, laten zien aan detaillisten, orders schrijven, productie plannen, zes maanden later de goederen ontvangen en uitleveren met een factuur, en dan maar wachten op je geld. In de afgelopen 50 jaar heeft de detailhandel steeds meer marge gevraagd voor haar diensten, waarbij ze ook steeds later is gaan betalen. Daarmee zet ze de hele waardeketen voor haar onder druk. Dat verklaart ook deels het drama in Dhakka (Bangladesh) waar een fabriek instortte. Prijsdruk. Gevaarlijke trend, want ook de detailhandel heeft op lange termijn belang bij gezonde leveranciers.

Consequentie: Internet veranderd fundamenteel de functie van de winkel: naar showroom of ophaal/servicepunt.

Ander Productiemodel

Erik Buining (FD, 24 augustus 2013) maakt een uitstekende analyse van het faillissement van Marlies Dekker. De modebranche heeft de afgelopen 20 jaar de maximalisering van bruto (voorcalculatie) marge bevorderd. Daar werden inkopers op afgerekend. In een onzekere markt heeft dat geleid tot een hoog aandeel producten dat in de uitverkoop eindigt. Onderzoek in 1992, 1998 en recentelijk in 2011 laat zien dat ongeacht ICT en betere logistieke planning ruim 1/3 van de producten in de uitverkoop met korting gaat. Alle winst die uit ICT, logistiek en sneller transport is behaald, is ingezet om nog goedkoper in het Verre Oosten in te kopen. Het kan anders, je moet in tijden van mass-customization en internet verkoop werken aan kleine voorraden en optimaal inzet van werkkapitaal (de banken geven geen krediet). Ook al verruimt de Provincie Gelderland het MKB-Krediet en ontwikkelt het een instrument voor exportgaranties, onder impuls van D66, bedrijven moeten naar andere financiele modellen gaan.

Reshoring

Een interessante trend is het productie terughalen van Azie naar Europa. Deze trend heet re-shoring. Gelders Gedeputeerde Traag (D66) kijkt naar de kansen in Gelderland voor deze trend. Fabrieken in China zijn grootschaliger dan in Europa. Nu dat het beheersen van werkkapitaal voorrang heeft op bruto marge, zal terugkeer van productie naar Roemenie en Turkije onvermijdelijk zijn. Ik ben nu met een aantal projecten met nieuwe vezels bezig en de kostprijs van polyester vezels is in Italie vergelijkbaar met China. het verschil is dat je in Italie per 10kg kunt bestellen en in China minimaal 1 Ton. Met nieuwe productietechnieken als digitaal printen is ook nog meer variatie en exclusiviteit mogelijk. Tenslotte is een snelle doorlooptijd een betere bescherming tegen schending van intellectueel eigendom dan productie ver weg in China. Voor (simpel) assemblagewerk is de reshoring trend van bijzonder belang voor sociale werkplaatsen. Werkbedrijf Presikhaaf had tot 1998 een confectieatelier voor jonge ontwerpers, dat kan nu weer. Maar ik droom nog steeds van de slimme MBO-ers die een brei- of weefgetouw leasen en in de garage denim gaan weven. Reshoring is ook kans voor ambacht. Dat zal ook wel een garantstellingsysteem vragen. Dan kan de BH van Marlies Dekkers made in Arnhem zijn.

Consequentie: Reshoring biedt kansen voor sociale werkplaatsen en ambachtelijke MBO-ers.