Waarom Verliest het Westen?

Zomerlectuur

Tijdens de zomer leest het Statenlid. Ik heb veel gelezen deze zomer: een proefschrift over de teloorgang van de Nederlandse textielindustrie, een thriller van Boris Dittrich, een boek over de spanning tussen regionale Bretonse identiteit en republikeinse eenheid in Frankrijk, en tenslotte als klapstuk: ” Why the West Won (for now) door Ian Morris.

Breivik en de Schuldencrisis

Buiten slagen de Europese leiders er niet in de griekse crisis te beheersen en de Republikeinen en Democraten leveren een ideologische strijd ten koste van het gezag van de VS in de wereld. In Oslo vermoordt Breivik ruim 70 sociaal democraten.In Nederland wordt gesteggeld over de verantwoordelijkheid van Wilders.

Het boek van Morris kun je op drie manieren lezen: vooral vanuit de vraag of het Oosten (China) of het Westen (Europa+VS) de wereld domineren, maar ook als een beschrijving van een meer dan 100.000 jaar durend beschavingsoffensief, en als een (korte) handreiking welke uitdagingen voor ons liggen.

Wat is Leiderschap

Het antwoord op de eerste vraag is dat het westen sinds 1770 de wereld domineert en dat nog een jaar op 30-40 zal doen voordat het Oosten de leidende positie overneemt. De vraag is, wat leiderschap betekent. Morris definieert dat aan de hand van levensverwachting, energieconsumptie en informatieproductie. Tot 1770 fluctueert de wereld op deze drie criteria op een niveau tussen de 20 en 200. Telkens leiden overbevolking, technologische beperkingen en falend bestuur tot een terugval. Die terugval is zelden prettig want die gaat gepaard met pest en cholera, hongersnood, plunderingen en oorlog. Zo hebben we de zwarte dood rond 1350, hongersnood rond 1630-1640 en ook weer rond 1750-1760, en wellicht ook vanaf 2020-2030.

Van Bes tot Beschaving

Het antwoord op de tweede vraag is eigenlijk interessanter. Van het jagen op klein wild en plukken van bessen heeft de mensheid zich ontwikkeld tot een diersoort dat vrijwel geen kindersterfte meer kent en gewoonlijk een leeftijd van 80 jaar weet te bereiken. Men woont in stenen huizen, steeds vaker gestapeld en verplaatst zich in gemechaniseerd blik. Men spreekt schrijft of werkt met elkaar door middel van diverse formaten plastic doosjes met knoppen. Men geniet van een zeer divers dieet en in grote zalen van Italiaans gezongen theaterwerken of thuis van engelstalige bendes die op een aantal instrumenten met plastic doosjes met knoppen in de weer zijn. Elke vier jaar stoppen veel mensen een papiertje in een doos waardoor enkele weken later een regering aantreedt. Er wordt ook sinds kort geëxperimenteerd met ” wereldregeringen”. Ook hebben de mensen zo veel consumptie van alles dat er gesproken wordt van een grondstoffenschaarste. Daarnaast leeft de mensheid onder de dreiging van een zelfgemaakte gesel: de nucleaire bom.

Imperialisme en Integratie

Een constante in de beschaving van de mensheid is het vermogen om steeds meer mensen te betrekken in een welvaartsysteem en telkens op een grotere schaal politieke besluitvorming te realiseren. Het Romeinse rijk werd welvarend door het koloniseren en assimileren van volkeren aan haar randen. De Russen en Chinezen slaagden er in de Mongoolse hordes rond 1700 te temmen.

In dat perspectief is het de vraag of de 21ste en 22ste eeuw echt gaan om een strijd voor dominantie tussen Oost en West. Nieuw aan het begin van de 21ste eeuw is de sterke verwevenheid tussen landen. Het gaat dan om economische en culturele relaties, om (tijdelijke) migraties maar ook om beurscrashes, epidemies en milieuvervuiling. In vorige groeigolven was telkens het brengen van de schaal van de politieke organisatie naar de schaal van de uitdagingen de oplossing. In die zin is de nationale staat niet meer bij machte om problemen op te lossen. Ook in de oplossing van de schuldencrisis in Europa en de halfbakken monetaire integratie is de enige uitweg het versterken van een Europees bestuur. In die zin voeren de republikeinen in ideologische zin, en veel nationale politici in Europa een (schadelijk) achterhoede gevecht.

Zoek de randen van Europa

De groeidynamiek van Europa kan versterkt worden door het integreren van gebieden aan de rand van Europa. Als je Morris doordenkt staan we aan de vooravond van een verdere verwesterlijking van de Arabische wereld. Noord Afrika en het Midden-Oosten hebben veel te winnen van verdere integratie in de Europese economie en de demografische groei in de Arabische landen geeft verse energie aan een vergrijzend Europa.

Het bijdragen aan een dynamische economie in Turkije. Syrie, Egypte, Lybie en Tunesie heeft weer een doorwerking op wat Morris ” thé Arc of Instability”  noemt. dat is de boog van instabiele landen van Birma tot Congo via Afghanistan, Jemen en Somalie. Daarnaast is Noord-Afrika complementair op Europa als het gaat om energie. Van de Maghreb tot Scandinavie loopt een warmtekrachtpomp, de zwaluwen weten dat, Rem Koolhaas ook. Nu de politiek nog.

De Achterhoede volgt

Een neveneffect van deze uitbreiding van de invloedssfeer van Europa in de Arabische wereld zal een tijdelijke groei in migratie vanuit Arabische landen naar Europa, maar ook een remigratie van mensen met werkervaring en opleiding in Europa. Ja en er zal, zoals ook nu ook al bestaat, een islamitisch fundamentalistisch reactie komen. Die reactie bestaat nu ook al, niet als een islamisering maar juist als achterhoede beweging ten opzichte van de snelle verwesterlijking van islamieten in Europa en in Arabische landen. De PVV, is als reactie daarop, een achterhoedebeweging die geen vertrouwen heeft in de veerkracht van de Europese cultuur en politiek.