D66 wil investeren in Gelderland
Gelderland staat voor vier uitdagingen:
een economische crisis waardoor minder gebouwd wordt en waardoor de zekerheid van werk of een kans op een baan onder druk staat;
een ecologische crisis omdat onze energievoorziening in gevaar komt en onze natuur kwetsbaar is;
een financiële crisis omdat banken niet meer lenen aan starters op de woningmarkt en aan bedrijven voor innovatie;
een politieke crisis omdat echte hervormingen achterwege blijven en de regering ons afleidt met symboolpolitiek.
Het kan anders, D66 wil met Nieuwe Energie aan de slag met Gelderland. Gelderland is een rijke provincie. De Gelderse Politiek staat voor de keuze om ofwel te rentenieren en haar vermogen te versnipperen; ofwel om te investeren in de toekomst van onze kinderen.
D66 kiest voor dat laatste! En dus gaan we investeren in wat wij waardevol vinden, namelijk:
- Een Transitie naar Duurzame Energie
- Een Creatieve en Innovatieve Economie
- Natuur, Landschap en Cultuur
- Duurzame Mobiliteit
Daarbij deinst D66 er niet voor terug om – waar mogelijk – de effecten van de huidige regering in Den Haag tijdelijk op te vangen, in afwachting van een andere, hervormende politieke coalitie. Uiteraard wel binnen een financieel verantwoord beleid. D66 heeft op alle lagen, landelijk, provinciaal en lokaal een reputatie van financiële degelijkheid opgebouwd. Ook in de 13 gemeentes van Gelderland waar D66 mee bestuurt.
Dat betekent voor D66 dat de huidige lopende uitgaven van de provincie volledig gedekt blijven door lopende inkomsten. Wij gaan de NUON gelden daadwerkelijk investeren, net zoals een ondernemer investeert: in grond en gebouwen, in participaties en kredieten en garantstellingen. Daarmee wil D66 het financieel en maatschappelijk rendement van ons Gelders vermogen verbeteren. Om beter te leren, te werken, te wonen, te bewegen en samen te leven.
1. Ons Gelders Vermogen
Gelderland heeft met de verkoop van Nuon aan Vattenfall een opbrengst van 4,4 Mld gerealiseerd waarvan 3,9 Mld Euro wordt beschouwd als het stamkapitaal en 0,5 Mld Euro als overwaarde. De overnamesom wordt in delen betaald waardoor de provincie nu beschikt over 2,2 Mld Euro. In totaal hebben we het over ruim 5000 Euro vermogen per huishouden in Gelderland.
Op dit moment is het vermogen van Gelderland in beheer bij de ING. Daarvoor krijgt de bank een aanzienlijke vergoeding, en de provincie ontvangt een rente van ongeveer 70 Mln Euro. Het beleggingsbeleid van de provincie is door wettelijke en politiek kaders beperkt. ING mag alleen beleggen in waardes in Euro, met een hoge kredietzekerheid (AAA Rating) en zonder risico op waardedaling onder de nominale waarde. Dat betekent dat de provincie alleen kan beleggen in bijvoorbeeld Nederlandse, Duitse, Franse of Belgische staatsleningen, en in enkele obligaties. De politieke voorwaarden behelzen gedragsregels ten aanzien van maatschappelijk verantwoord beleggen. Nu zijn de financiële criteria dusdanig beperkend dat er weinig risico, op bijvoorbeeld kinderarbeid, is. Een voorzichtig beleggingsbeleid leidt tot een laag financieel rendement. Bovendien leidt het beleid tot geen enkel maatschappelijk rendement voor Gelderland. Nederland financiert geen natuurontwikkeling meer, Duitsland nog geen derde spoor tussen Oberhausen en Emmerich. Frankrijk bouwt er kerncentrales van of vliegkampschepen en België.. ach België.
Door op te potten en te rentenieren haalt Gelderland niet het beste uit haar vermogen. De rente wordt beschouwd als een normale inkomstenstroom naar de algemene middelen en dan worden er leuke dingen mee gedaan. Er gaan al maanden verlangenlijstjes rond van projectjes, en experimenten waardoor we het geld laten weglopen in een rotonde hier, een rondweg daar. De lijstjes verworden tot een politieke uitruil in de staten, waarbij burgers, bedrijven en organisaties buitengesloten worden. Per motie worden extra wensen vervuld en zo komt er elke statenvergadering een buitengewoon sympathiek voorstel voorbij. Vergelijken of integraal afwegen is daardoor niet mogelijk, en zo laten we ons vermogen vervliegen.
Dat kan beter. Dat wil D66 beter. Enerzijds door te investeren in Gelders maatschappelijk rendement. Anderzijds door programma’s te bundelen en te richten op de grote uitdagingen voor Gelderland. Maar als we investeren willen we ook dat de financiële opbrengst ook ten goede komt aan de provincie en door de toekomstige generaties weer kan worden ingezet.
2. Inkomstenkader
Op dit moment kent Gelderland zes bronnen van inkomsten (bron: Begroting 2011 Provincie Gelderland)
- Provinciefonds: 169 Mln (Verwachting dalend)
- Opcenten MRB: 178 Mln (Verwachting Stabiel)
- Doeluitkeringen 320 Mln (Jeugdzorg, ILG; BDU; Verwachte daling)
- Europa 50 Mln (Verwacht toenemend)
- Participaties 209 Mln (Waarvan 45 mio. eenmalig)
- Leges e.d. 2 Mln (Trendmatige groei)
Provinciefonds
Het provinciefonds volgt de rijksbegroting in een zgn. “trap op, trap af” systematiek. Dat wil zeggen dat in de komende jaren de uitkering uit het provinciefonds zou kunnen dalen met ca. 24 Mln. Euro.
Dat is een aanzienlijke korting. De provincie moet zich dus oriënteren op haar taken en op haar organisatie. D66 kiest daarbij voor verdergaande samenwerking met Overijssel en bundeling van diensten en uitvoeringsorganisaties. Daarnaast gaat de provincie minder projectmatig maar meer op basis van thematische of regionale programma’s werken en uitvoering verleggen naar gemeenten en maatschappelijke partners.
Opcenten MRB
D66 heeft in de afgelopen periode consistent gepleit om de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting niet te verhogen. Deze lijn wordt voortgezet. Wel staat D66 voor tolheffing op nieuwe infrastructuur in combinatie met maatregelen om verkeer op alternatieve wegen te beperken. Tolheffing wordt herbezien als er een landelijke kilometerheffing komt.
Doeluitkeringen
Doeluitkeringen worden door het Rijk aan de provincies gegeven om taken in medebewind uit te voeren. In het algemeen gaan de uitkeringen omlaag. Jeugdbeleid gaat over naar de gemeenten, de uitkering voor de aankoop van natuur gaat sterk omlaag, de uitkering voor openbaar vervoer staat onder druk. Daartegenover dat er een nieuwe uitkering kan komen voor regionaal economisch beleid. D66 kiest er voor om de korting op de uitkeringen op openbaar vervoer en natuur te compenseren. Dit doen we uit maatschappelijke verantwoordelijkheid, omdat anders wezenlijke taken tussen wal en schip vallen. We doen nog geen uitspraken over een doeluitkering voor regionaal economisch beleid of ruimtelijke ordening.
Europa
Gelderland heeft tot en met 2013 tezamen met Overijssel een financiering uit Europa in het kader van het Regionaal Ontwikkelingsfonds. Na 2013 komt er een nieuw planperiode. Inzet van Gelderland is om de omvang van dit programma gelijk te houden. D66 ziet echter potentie voor meer samenwerking met andere regio’s in Europa. Zo kan door samenwerking nieuw beleid beter ingevoerd worden en meer rendement uit de Nuon gelden worden gehaald. De ambitie voor Gelderland is om in 2014 jaarlijks 10 Mln Euro aan extra Europese financiering binnen te halen o.a. vanuit de programma´s: Efficient Energy Europe, Interreg IVB en C, het 7e Kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling, en de financiële instrumenten van de Europese Investeringsbank, o.a. voor de opzet van garantie en kredietfaciliteiten. Om deze ambitie te onderbouwen wordt de Europese lobby naar de structuurfondsen versterkt. Daarbij zal de provincie sterker optrekken met de aangrenzende provincies Overijssel en Flevoland en met Stadsregio’s.
Participaties en Rente
D66 verwacht een groter financieel en maatschappelijk rendement van het vermogen van Gelderland. Op dit moment wordt het tot nu toe beschikbaar gestelde vermogen van 2,2 Mld Euro belegd (totaal gaat het om een volume van4,4 Mld. Euro) via een overeenkomst met ING. Van dit bedrag wil D66 in de komende periode 860 Mln Euro investeren, voor de meerderheid tegen een marktconform rendement (op basis van EIB rates voor langlopende leningen in de Eurozone). Daarnaast wil D66 een veel actiever gebruik maken van de participaties van de Provincie in Alliander (netwerken) en PPM Oost (innovatie en ondernemerschap). Door rentedragend te investeren ontstaat een revolverend fonds waarbij de investeringen zowel rente opleveren als op termijn worden afgelost. Daarmee kunnen opbrengsten weer geïnvesteerd worden. De aanvullende 2e tranche ad 2,2 Mld Euro komt de komende 3 jaar beschikbaar, en biedt eveneens de mogelijkheid tot versteviging van onze innovatieagenda.
Daarnaast wil D66 ingaan op het verzoek van het Rijk om strategische investeringen in infrastructuur in de grensregio rentedragend voor te financieren. Daarnaast zal de provincie investeringen in lokale (niet-provinciale) infrastructuur niet langer op subsidiebasis maar op basis van langlopende rentedragende leningen financieren.
D66 streeft er naar de renteinkomsten van de provincie op termijn tenminste vast te houden (huidig niveau Eur 70 Mln per jaar) met een doelstelling van verhoging van het rendement met 30%).
Leges e.d.
Een klein deel van de inkomsten van de provincie bestaat uit leges en heffingen. D66 beschouwt deze inkomsten als kostendekkend en als regulerend instrument. Vooral bij milieuheffingen dienen de kosten van vergunningsverlening gedekt te worden door leges. Heffingen kunnen ook worden ingezet overal daar waar milieu, natuur en cultuurwaarden worden aangetast.
Investeren in Gelderland: Nieuwe Programma’s
D66 is voor een verdere bundeling van programma’s waardoor de slagkracht van de provincie wordt verhoogd en de kosten worden verlaagd. Daarmee kan het aantal gedeputeerden ook worden teruggebracht van 6 naar 4 of 5. Zo wordt ook een bijdrage geleverd aan lagere kosten van het bestuur.
Verantwoord en Sociaal Besturen
Dit programma richt zich op de bestuurlijke en toezichthoudende taken van de provincie en op de relatie met gemeentes en maatschappelijke organisaties. D66 is voor een versterking van het toezicht van de provincie op de gemeentelijke financiële in deze tijden van bezuinigingen. Daarmee kan ook een stijging van de lokale lasten voor de burger worden verhinderd.
D66 wil dat de provincie meer programmatisch samenwerkt met steden rond achterstandbuurten en sleutelprojecten en met gemeentes in krimpgebieden. Niet voorschrijven of eigen projecten bedacht op het provinciehuis, maar samen met lokale overheid kijken hoe rijksbezuinigingen het beste kunnen worden opvangen. De programma’s voor Sociaal Beleid, Stad en Regio en Gelderse Gebiedsontwikkeling worden samengevoegd met nadruk op gebiedsontwikkeling, aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt en leefbaarheid. De middelen zijn immers beperkter dan voorheen door de sterke korting van het Rijk op armoedebeleid en grote stedenbeleid. Initiatieven vanuit mensen zelf, samenwerking in dorpen en buurten (b.v. de brede school) en nadruk op onderhoud boven nieuwbouw worden dan de speerpunten.
Daarnaast wordt een revolverend fonds voor herstructurering en ontwikkeling van stad en krimpgebieden opgezet. In het economisch fonds zal er een microkredietenfonds worden opgezet voor creatief en ambachtelijk ondernemerschap. In het energiebesparingsfonds zal extra aandacht uitgaan naar energiebesparingen in stedelijke gebieden zodat scholen geld vrij kunnen maken voor het onderwijs en dat woonlasten voor huishoudens omlaag gaan.
Nu Jeugdbeleid wordt overgedragen aan de gemeentes wil D66 dat de provincie op een goede wijze toeziet op een verantwoorde overdracht aan gemeentes. Daarom worden er eigen middelen van de Provincie beschikbaar gehouden om een begeleiding van een goede overgang mogelijk te maken.
Innoveren in Milieu, Cultuur en Economie
Milieu, Cultuur en Economie worden in een programma samengevoegd. De relatie in deze driehoek is logisch. Milieu en cultuur dragen bij aan een gunstig vestigingsklimaat. Innovatie in milieu en energietechnologie hebben een positief effect op onze Gelderse economie (landbouw, bouw en industrie). Steeds meer is creatieve industrie een sector met de potentie om onze steden te revitaliseren en de bestaande traditionele industrie te vernieuwen. In dit programma bereidt D66 zich voor op helaas voorziene rijksbezuinigingen op klimaatbeleid en op de culturele infrastructuur. D66 een forse impuls realiseren in het verbinden van duurzame energieopwekking. Via een geoormerkte kapitaalsverhoging van Alliander wil D66 de realisatie van een smart-grid versnellen. Dat kan in combinatie met het verbeteren van digitale bereikbaarheid in het landelijk gebied. Voor de stimulering van duurzame energieproductie en energiebesparing wil D66 een krediet en garantieregeling opzetten.
D66 staat pal voor de Cultuur in Gelderland, en maakt een eigen afweging als het gaat om het handhaven van toonaangevende gezelschappen en museale voorzieningen. Waar het gaat om cultureel erfgoed wil D66 meer nadruk op industrieel erfgoed en het creëren van broedplaatsen en werkplaatsen.
Gelderland staat voor de uitdaging het regionaal economisch beleid op nieuw vorm te geven, nu het Rijk dit aan de provincies delegeert. Daarbij is het wel waarschijnlijk dat op de budgetten van het Rijk voor onderzoek en innovatie wordt gekort, zodat ook onze Universiteiten in Wageningen en Nijmegen worden geraakt. D66 kiest voor een dynamisch beleid op het gebied van het ontwikkelen en toepassen van innovatieve toepassingen. Ondernemers worden aangemoedigd om zich te onderscheiden door innovatief vermogen. D66 zal bestaande clusters versterken maar ook de aansluiting met High Tech Materials and Systems in Twente en Eindhoven bevorderen. Samenwerking van Gelderland met Overijssel in het vormgeven van een modern industrie- en innovatiebeleid wordt nagestreefd. D66 zal inspanningen leveren om Gelderse vestigingsklimaat voor buitenlandse bedrijven te versterken. Daarvoor is een beter aansluiting bij Nordrhein Westphalen van groot belang.
D66 wil dat Gelderland co-financiering biedt als het Rijk tekortschiet voor instellingen die aan Europese Projecten deelnemen in strategische terreinen of via Eranet programma’s. Zo zal Gelderland bedrijven bevorderen om grensoverschrijdend aan innovatieprojecten deel te nemen. Daarnaast ontwikkelt Gelderland specifiek een revolverend fonds voor energieinnovatie en een krediet en garantstellingregeling voor microkredieten aan creatieve, ambachtelijke en innovatieve bedrijven met een relatief hoge kapitaalbehoefte (voor b.v. machines). Ook worden de middelen van de PPM Oost uitgebreid. Ook de investeringen in netwerken, duurzame energie en energiebesparing zullen de Gelderse economie ten goede komen.
Het Rijk delegeert het gehele toezicht op de ruimtelijke ordening aan de provincies. Onduidelijk is of dit gepaard gaat met extra middelen. Het zal immers versterking van het ambtelijk apparaat vereisen. D66 wil dat Gelderland haar nieuwe taak voortvarend aanpakt, met nadruk op integraal gebiedsgerichte planvorming. Daarbij dienen wonen, werken, vervoer en voorzieningen beter op elkaar aangesloten te worden. Ontkokerd beleid komt ook tot uiting in het samenbrengen van alle middelen voor gebiedsontwikkeling in de gebouwde omgeving in één programma. D66 wil in gebieden met krimp in of in stedelijke gebieden in herstructurering meer ruimte creëren voor nieuwe ontwikkelingen. Er komt een revolverend fonds voor herstructurering in krimpgebieden. Daarmee kunnen kredieten en garantstelling worden afgegeven voor verbetering van ruimtelijke samenhang en kwaliteit in dorpen en in het buitengebied. Het microkredieten systeem is ook toegankelijk voor innoverende agrarische ondernemers, bijvoorbeeld voor wijnbouw en voor streekproducten.
D66 vreest dat de regering zal korten op de brede doeluitkering voor openbaar vervoer. Daarom zal D66 een fonds duurzame mobiliteit opzetten. Middelen worden ingezet samen met partners in het oplossen van knelpunten in het openbaar vervoer (b.v. tussen Apeldoorn en Arnhem en Winterswijk en Arnhem) of de realisatie van betere verkeersmanagementsystemen. Voor grote projecten (b.v verlenging van Betuwespoor naar Duitsland) stelt Gelderland eventueel kredieten ter beschikking.
D66 is terughoudend bij het financieren van rondwegen, D66 zal daar alleen voor zijn als varianten een duidelijk draagvlak hebben bij de bevolking en als het leidt tot verkorting van het provinciale wegennet waardoor op termijn de onderhoudskosten worden verlaagd.
Natuur & Water
Ook hier geldt dat het Rijk het beleid voor natuurontwikkeling versobert. D66 betreurt dit omdat Gelderlanders trots zijn in de groenste provincie van Nederland te wonen. De provincie zal niet de korting van het Rijk overal goed kunnen maken. Na het debacle met de subsidiestop en de verplichtingenpauze in het PJMP, hecht D66 er aan dat de Provincie haar betrouwbaarheid herwint. Daarom moeten die processen die in gang zijn gezet samen met betrokken partijen afgerond worden. Opkopen van grond voor landschapsbeheer wordt daarbij vermeden door grondruil en pachtruil, duurzame pacht en groen/blauwe diensten. Daarbij geldt dat natuur zonder enig rendement waar nodig moet worden gekocht maar dat voor kleinschalige gebieden waar land een economische waarde blijft houden oplossingen samen met eigenaren worden gezocht. Een fonds voor duurzame pacht wordt opgezet. D66 wil dat groene gebieden aan de stadsranden, zoals park Lingezegen worden voltooid. Ook daarom wordt een fonds voor investeringen in natuur, en parken aan de stadsranden opgezet.
D66 is voorstander van het onderbrengen van waterschappen bij de provincies. Daarmee wordt bestuurlijke drukte verkleind en kosten bespaard.
Concept Programmabegroting
| Lasten | Baten | Eigen Middelen | Ontwikkeling Baten | Ontwikkeling Eigen Middelen | Programma 2014 | |
| I 1.1 Bestuurlijk partnerschap | 7.000.000 | € 0 | 7.000.000 | 1.000.000 | 8.000.000 | |
| 1.2 Provinciale organisatie | 12.000.000 | € 0 | 12.000.000 | - 2.000.000 | 10.000.000 | |
| 1.3 Stad, Regio en Maatschappij | 53.000.000 | € 0 | 53.000.000 | 30.000.000 | 83.000.000 | |
| (3.0) Jeugd en gezin | 160.000.000 | 152.000.000 | 8.000.000 | -152000000 | - 4.000.000 | 4.000.000 |
| Verantwoord en Sociaal Besturen | 232.000.000 | 152.000.000 | 80.000.000 | 152.000.000 | 25.000.000 | 105.000.000 |
| 2.1 Duurzame Energieprogramma | 15.000.000 | € 0 | 15.000.000 | 8.000.000 | 23.000.000 | |
| 2.2 Milieu en bedrijven | 65.000.000 | 1.000.000 | 64.000.000 | € 0 | 65.000.000 | |
| 2.3 Bodem en afval | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 | € 0 |
| 2.4 Cultuur | 36.000.000 | € 0 | 36.000.000 | 7.000.000 | 43.000.000 | |
| 2.5 Cultuurhistorie | 13.000.000 | € 0 | 13.000.000 | € 0 | 13.000.000 | |
| 2.6 Economische ontwikkeling | 31.000.000 | € 0 | 31.000.000 | 3.000.000 | 34.000.000 | |
| 2.7 Innoveren met Europa | € 0 | € 0 | € 0 | 19.000.000 | 19.000.000 | |
| 2.8 Recreatie en toerisme | 4.000.000 | € 0 | 4.000.000 | € 0 | 4.000.000 | |
| Innoveren in Milieu Cultuur en Economie | 164.000.000 | 1.000.000 | 163.000.000 | € 0 | 37.000.000 | 201.000.000 |
| 3.1 Wonen | 12.000.000 | € 0 | 12.000.000 | € 0 | 12.000.000 | |
| 3.2 Ruimtelijke ordening | 7.000.000 | € 0 | 7.000.000 | 4.000.000 | 11.000.000 | |
| 3.3 Openbaar vervoer | 109.000.000 | 87.000.000 | 22.000.000 | - 6.000.000 | 6.000.000 | 121.000.000 |
| 3.3.1. Nieuwe OV Infrastructuur | € 0 | € 0 | € 0 | 25.000.000 | 25.000.000 | |
| 3.4 Fiets | 11.000.000 | € 0 | 11.000.000 | 1.000.000 | 12.000.000 | |
| 3.5 Nieuwe weginfrastructuur | 98.000.000 | 12.000.000 | 86.000.000 | -4.000.000 | € 0 | 102.000.000 |
| 3.6 Instandhouding infrastructuur | 38.000.000 | 2.000.000 | 36.000.000 | 2.000.000 | 40.000.000 | |
| Ruimte en Vervoer | 275.000.000 | 101.000.000 | 174.000.000 | -10.000.000 | 38.000.000 | 323.000.000 |
| 4.1 Vitaal platteland | 121.000.000 | 88.000.000 | 33.000.000 | -44.000000 | 44.000.000 | 209.000.000 |
| 4.2 Water | 35.000.000 | 2.000.000 | 33.000.000 | € 0 | 35.000.000 | |
| 4.3 Ontgrondingen | 1.000.000 | € 0 | 1.000.000 | € 0 | 1.000.000 | |
| Natuur en water | 157.000.000 | 90.000.000 | 67.000.000 | -€ 44.000.000 | 44.000.000 | 245.000.000 |
| Ingeschoven Programma’s | 47.000.000 | € 0 | 47.000.000 | - 47.000.000 | € 0 | |
| Totaal | 875.000.000 | 344.000.000 | 531.000.000 | 98.000.000 | 97.000.000 | 874.000.000 |
Dekkingsvoorstel
| Korting Provinciefonds | -€ 24.000.000 | |||
| Extra Bijdrage uit Reserves | € 88.000.000 | |||
| Extra Rente Opbrengsten | € 23.000.000 | |||
| Extra Europese Middelen | € 10.000.000 | |||
| Dekking | € 97.000.000 |
Investeringsprogramma 2012-2015
| Energie | ||||
| Achtergestelde lening Alliander | Smart Grid/Digitale Bereikbaarheid | € 225.000.000 | ||
| Krediet en Garantiefonds | Energiebesparing | € 50.000.000 | ||
| Revolverend Fonds | Energie-innovatietechnologie | € 80.000.000 | ||
| Ruimte, Vervoer | ||||
| Revolverend Fonds | Krimp en Stadsontwikkeling | € 36.000.000 | ||
| Fonds Investering Duurzame Mobiliteit | Knelpunten OV | € 100.000.000 | ||
| Economie | ||||
| (Krediet en Garantiefonds) | Microkredieten | € 36.000.000 | ||
| Economie Strategische Cofinanciering | Innoveren met Europa | € 58.000.000 | ||
| Natuurontwikkeling | ||||
| Natuurontwikkeling | Koop | € 176.000.000 | ||
| Natuurontwikkeling | Pacht | € 100.000.000 | ||
| Totaal | D66 Investeringen 2012-2015 | € 861.000.000 | ||
