Vitesse Vs Gelderland: Waarom geen enquête

Ik kreeg de afgelopen 24 uur commentaren dat het schande was dat de Provinciale Staten geen Statenonderzoek instellen naar in de Vitesse zaak. Ik deel geheel het gevoel dat met een afhandeling in Commissie, gisteren op 15 september, geen recht wordt gedaan aan zorgen van burgers. Het beeld van een provincie die voor de zomer ruim 30 Mln bezuinigd, een claim van gelijke hoogte aan zijn broek krijgt en ook nog een te investeren vermogen van 4,5 Mld op de bank heeft staan, lijkt ook wat uit het lood te staan. Met een finale zoals plaatsvond in de Commissie ABF is het de vraag of het beeld van een zelfreinigend vermogen van het bestuur wordt getoond. Dit is des te meer storend aangezien de meerderheid van de statenfracties de stukken (1300 paginas’s) niet heeft gelezen.

Ik heb ik ruim twee uur (dat is te weinig) besteed aan het doornemen van Vitesse stukken. Er ligt ongeveer een volle doos A4 papier dus het vergt meer studie. Ik heb het volgende beeld gevormd.

Delegatie en Mandaat

Juridisch bouwt de zaak voort op de betekenis van een toezegging door een delegatie/mandaat van een bestuursorgaan. Arrest Raad van State Best.Rspr 24/11/1999 m.nt. De Gier (Mandaat GS Gelderland) gaf al een beperking aan de mandatering aan een individuele gedeputeerde, in de zin dat een burger niet hoeft te weten welk mandaat een bestuurder heeft, en er van uit mag gaan dat een bestuurder bevoegd is toe te zeggen wat hij zegt. Er is wel rechtspraak die een verschil maakt in de mate van deskundigheid van de burger.  Een juridisch onderlegde burger (en dat waren de vrienden van Vitesse) zou mogen weten hoe ver het bestuur mag gaan. Overigens is de delegatie bevoegdheid nader ingevuld in een verordening in 2007. Dat wil zeggen dat in de bevoegdheden van gedepu­teerden en in de relatie tussen GS en PS al lering is getrokken van de Vitesse zaak. Dat wil zeggen dat bestuurskundig een enquête geen zin heeft.

Gruwelijk Dilemma

De afspraken die al op 2 juli 2001 worden gemaakt zijn vrij gedetailleerd en worden in aanwezigheid van deskundige ambtenaren opgesteld. In die zin wekken de toezeggingen in hun aard een verregaande mate van betrokkenheid en wordt het vertrouwen gewekt dat er een oplossing komt. Je zou verwachten dat er eerst een principe uitspraak komt waarvoor de steun van PS wordt verzocht en verkregen, en dat daarna het plan verder wordt uitgewerkt. Ter decharge van GS. Ook als er niets werd gedaan zou er sprake zijn van een probleem voor de provincie, zij het dat er niet perse sprake was van een budgettaire steun maar van een balanssteun (het is de vraag of er een relatie is met budgetrecht van PS). Het beeld ontstaat ook wel dat PS wat roekeloos is geweest in het verwerpen van het besluit om Vitesse (indirect) te steunen, want de rekening is nu veel hoger dan als toen was ingestemd. Kortom zijn de staten wel goed geadviseerd en is er geen sprake geweest van hidden motives van PS om het voorstel van GS af te wijzen. Dat wil zeggen dat wat ook de besluitvorming was in 2001, Vitesse zou een probleem blijven voor de provincie. Dat was eenvoudigweg het gevolg van de financiële relatie tussen de provincie en het Gelredome.

Schriftelijke en Mondelinge Toezeggingen

In alle schriftelijke stukken van GS wordt aangegeven dat alles afhankelijk is van akkoord door PS. Er is wel sprake van selectieve lectuur van de stukken als dat niet onderkent wordt, en dat geldt ook de vrienden van Vitesse. Maar het arrest van de Hoge Raad is er nu. De stukken (vooral de getuigen­verhoren die doorgaans partijdig zijn) wekken wel de indruk dat er verschil is tussen de schriftelijke toezeggingen (altijd met disclaimer dat PS akkoord moest gaan) en de mondelinge toezeggingen. Zo spreekt CdK Kamminga naar Kessels (KNVB) de verwachting uit dat instemming van PS slechts een formaliteit is. Je vraagt je af of hier sprake is van overschatting van de macht van GS of dat er heimelijk mondeling overleg van GS met fracties en reeds informele toezeggingen van steun in de PS hadden. Op dit punt zouden verhoren onder ede toegevoegde waarde, maar daar staat tegenover dat iedereen plechtig beweerd dat de bestuurscultuur van 2010 anders is dan in 2001. Ik ben hij nog teveel burger en te weinig politicus, om hier in mee te gaan.  

Uitnodiging 

Ik zou graag de Provinciale Staten willen uitnodigen om zonder terug te grijpen op het enquête-instrument en zonder over te gaan tot de orde van de dag, te kijken naar een middel dat in voldoende mate recht doet aan de zorgen van de burger, maar ook erkent dat de Provincie al in ruime mate maatregelen heeft genomen. In zulke ruime mate dat de besluitvorming zo gejuridiseerd is en dat de provincie zo bang is geworden dat het renteniert van haar 4,5 Mld en niet durft te investeren. De cultuur van afrekenen is zo sterk geworden dat het probleemoplossend vermogen van de provincie  ook aangetast is. Je kunt pas verantwoordelijkheid afleggen als je ook verantwoordelijkheid durft te nemen. Populisme kweekt laffe bestuurders. Elk voordeel heb zijn nadeel, zei Cruijff.