Romans, Scripties over de PVV

Er is na de jaarwisseling veel te doen geweest over een scriptie uit Tilburg over de PVV. Ik heb eerder inspiratie gevonden bij een roman. Bij het lezen van Jonathan Littell’s “Les Bienveillantes” vertaald in het Nederlands als de Welwillenden bij Uitgeverij Arbeiderspers is dat wel handig, want van Zhitomir tot Gross-Rosen en voorbij Kaltenbrunner en Hans Frank raakt de lezer de weg kwijt in de geografie en het organogram van het nazisme.

LITTELL: DE WELWILLENDEN

De fractievoorzitter leest, en op vakantie zet ik mijn fascinatie voor het nationaal-socialisme voort. Morele herbewapening, zal ik maar zeggen. Het roman van Littell is een saga van bijna 1400 pagina’s geschreven vanuit het perspectief van een dader: een hoge SS-Officier. Dit roman past in een trend om ook andere verhalen van de oorlog te vertellen. Vanuit de slachtoffers van bombardementen op Duitse steden, verkrachte vrouwen in Berlijn, collaborateurs in Frankrijk wordt nu ook de oorlog verbeeld of beschreven.

Voorbij goed en kwaad

Daarmee draagt Littell bij aan het begrijpen van de mechanismes van het nazisme. Want alleen het moreel verwerpen en het hanteren van categorieën van goed en kwaad draagt, volgens mij, onvoldoende bij aan het ontleden en daarom het bestrijden van totalitarisme. Nu is het roman van Littell, fictie en dus een reconstructie geschreven ook nog vanuit een onbetrouwbare verteller. Littell zal zich hebben laten inspireren en documenteren door Trevor-Roper, Kershaw, Beavor, Hilberg en archiefstukken. Voor ik verder ga, ik ben geen fan van het nazisme. Ik heb Leningrad, Dresden (in 1985), Auschwitz en Normandie bezocht. Mijn vader is joods. Ik heb meer dan vijftig familieleden verloren. Mijn vader heeft maar een achterneef die de oorlog overleeft heeft.

HITLER HIELD VAN CULTUUR

Littell maakt een aantal zaken duidelijk. Je kunt niet het nazisme als kwaad beschouwen maar dat verklaart niet de aantrekkelijkheid ervan. Veel jongeren in de jaren twintig en dertig werden aangetrokken tot een ideologie die perspectief leek te bieden. Het nationaal-socialisme heeft een evident duistere kant gebouwd op het aanwijzen van zondebokken maar bood ook een visie van gemeenschap, van wegnemen van klasse-ongelijkheid en het bieden van perspectief. Het nationaal socialisme koesterde ook de grootheid van Duitse volk (een constructie want Duitsland als natie bestond pas 70 jaar) maar dat gaf wel iets om trots te zijn.

Hopeloos kleinburgerlijk populisme

Dat is een groot verschil met hedendaags rechts populisme dat alleen maar zich afzet tegen de ander (niet de joden maar de islam) en kleinburgerlijke punten als lage belasting, geringe overheidsbemoeienis en veiligheid op straat. De PVV biedt geen verheffing, geen trots op de eigen cultuur en geen perspectief. Om Corinthiers te citeren, de PVV is slechts een schel cimbaal zonder geloof, hoop of liefde.

FASCISME ALS MASSABEWEGING

Een tweede punt is dat het nationaal socialisme een beweging was met miljoenen leden die met verschillende motieven zich verenigden achter een charismatisch leider. Littell laat ze voorbij komen: de fanatici, de ideologen, de fetisjisten, de romantici, de technocraten, de bureaucraten, de industriëlen, de patriotten, de sadisten en de wetenschappers, de meelopers en de mensen die gewoon hun werk wilden doen. De NSDAP, de SS en de Wehrmacht waren grote huizen met interne conflicten, wedijver, bureauoorlogen, corruptie en kortzichtigheid. Nogmaals wordt duidelijk dat de Nazi’s economische roofbouw pleegden en gaandeweg een bestuurlijke chaos ontwikkelden (zoals Kershaw al heeft beschreven) en rechtstatelijk ene bende (Haffner spreekt van Verfassungschaos).

De PVV als incompetente secte

Ook hier een verschil met het hedendaags rechts populisme. Wel de sterke leider en de interne geschillen, ook het ressentiment en het opportunisme, het economisch analfabetisme en het schofferen van de rechtstaat. Maar wat ontbreekt is de beweging, het perspectief om deel te kunnen nemen, de poging tot een wetenschappelijk fundament, de betrokkenheid van het grootkapitaal, de sportclubs, de interne veiligheidsdienst, een jongerenbeweging, een  werkverschaffing. Niets van dat al. De PVV is een secte, gesloten voor haar eigen achterban, zonder enig fundament en zonder allianties (zij het met een geheime financiering).

Ik heb ooit twintig jaar gezegd dat Nederland rijp is voor een goede rechtse partij. Dat zijn de LPF en de PVV nooit geworden. En dat zullen ze gelukkig nooit worden. het zegt iets over de leiderschapstalenten van Wilders dat hij niet echt een beweging opbouwt. Het zegt iets over de ideologische vaardigheden van Bosma dat hij niet verder komt dan beschuldigen en schelden maar geen visie of perspectief kan ontwikkelen. Daardoor is de PVV eigenlijk een hopeloze rimpeling die niet zal beklijven. Zo’n rimpeling moet je niet een plek geven, die moet je laten uitdoven door het eigen gebrek aan uithoudingsvermogen.

Investeren in hoop en liefde

Dat is geen aanleiding zijn om achterover te leunen. De democratische partijen moeten investeren in een verhaal van hoop en liefde. Ook in tijden van crisis laten zien dat er een toekomst is, dat iedereen zijn talenten moeten koesteren en ontwikkelen. De democratische partijen moeten bewegingen blijven van burgers die betrokken zijn bij de kwaliteit van onze democratie. De democratische partijen moeten elk rechtstatelijk middel aangrijpen om de groei van de PVV te remmen. Elke democratisch politicus moet de leegheid en incompetentie van de PVV ontmaskeren en haar interne tegenstrijdigheden en verdeeldheid gebruiken.

DE TILBURGSE SCRIPTIE

Het nadeel van geen Internet is dat veel nieuws in de kerstvakantie je ontgaat. Zo heb ik de Tilburgse scriptie over de PVV gemist die een tien (10/10) heeft gehaald. Wat je politieke sympathie ook mag zijn, dit cijfer in onterecht. Afgezien van het matige engels valt er af te dingen op de mate waarin de PVV fascistisch is. De PVV toetst haar fascistisch karakter aan een Op basis van mijn uitleg hiervoor mist de PVV een idealistisch perspectief. De PVV heeft geen project voor Nederland en is te klein-burgerlijk liberaal om totalitair te zijn. Ook heeft de PVV iet de socialistische elementen die die de Italiaanse fascisten en de NSDAP had.

Daarnaast deel ik de visie op de ontwikkelfases van de PVV niet. Bovenkerk stelt dat de PVV reeds geworteld is, maar de PVV heeft geen kenmerk van de worteling in de vorm van massa-organisatie met alle kenmerken daarvan. In haar organisatie blijft de PVV een splinterpartij, alleen heeft ze een media reikwijdte en een kiezersgunst die op worteling lijkt. Het kan zijn dat in 2010 andere mechanismes voor worteling gelden dan in 1930, maar dat onderbouwt de scriptie niet.  Ik blijf bij mijn oordeel dat de PVV de structuur mist om Wilders te overleven.

Ik wens alle democraten een gelukkig en gedreven 2012