Goldman Sachs en Pork Barrel

Met alle excuses: ik introduceer twee begrippen uit Amerika. Goldman Sachs is de grootste zakenbank van de Verenigde Staten, bekend ook vanwege de innige banden met de regering (ongeacht de kleur). Pork barrel is de praktijk in congres en senaat om grote wetten en budgetten te larderen met allerlei klein grut om congresleden in  lokale kiesdistricten te paaien. Beide begrippen zijn relevant om de Nuon-Gelden te begrijpen.

Goldman Sachs

Eerst Goldman Sachs. De Provincie Gelderland heeft  aangekondigd een Europese aanbesteding te openen om de middelen te beheren. Dit wordt nodig geacht na de debacle met de Ceteco investering van de provincie Zuid-Holland en de spaarcenten van de provincie Noord-Holland die verloren raakten bij het IJslandse Landsbanki. De veilige belegging van 4,0 Mld is niet eenvoudig, al was het maar omdat het depositostelsel geen soelaas biedt. Om dit bedrag geheel onder het stelsel te brengen moet je het over 40.000 banken te verdelen. Dat lukt niet. Daarnaast is het goed beleggen van een dergelijk bedrag een grote opgave (die ook goed betaald wordt met tenmiste 10 Mln fee per jaar). De hamvraag is echter hoe dit bedrag belegd wordt. Gelderland stelt de inzet conservatief in: een opbrengst van 2,5% is toereikend want vergelijkbaar met het dividendbeleid van Nuon.

Voor een bankier is een dergelijke inzet een waar feest. Je krijgt met een grote zekerheid 4 mld, waarover je een laag maar zeker rendement moet halen. Vervolgens worden die middelen ingezet in staatsobligaties (Griekenland…), bedrijfsobligaties (Akzo-Nobel…), aandelen, of onroerend goed (winkelcentra, kantoren of hypotheken…) of meer exotische producten als derivaten. In alle gevallen gaan de bank en de ontvanger er van uit dat ze een hoger rendement maken dan Gelderland nodig heeft. Dat getuigt op zich al van weinig vertrouwen van de Provincie om rendement in de eigen tuin te halen, want het geld wordt feitelijk ingezet om infrastructuur in ontwikkelingslanden, winkelcentra in Brazilië, fabrieken in China of energieprojecten in Rusland ingezet. Op zich niet verkeerd, maar waarom investeren in een andere regio. Je kunt ook wachten tot er problemen ontstaan rond sommige beleggingen. Dat wil zeggen dat de externe partij een strak keurslijf moet krijgen van wat wel of niet politiek/maatschappeljk  verantwoord is. Voor je het weet is Gelderland indirect verantwoordelijk voor uithuiszettingen, leegloop van binnensteden, productieverplaasting of afbraak van dorpen voor grote projecten. Je zou je moeten echt moeten afvragen of niet meer rendement en verantwoordelijkheid kunnen bereiken met investeringen in Gelderland. Als je dan toch veilig wil beleggen stop het dan in Nederlandse staatsleningen of zet in bij de Bank Nederlandse Gemeenten.

Pork Barrel

Dan de Pork barrel. In de besteding van de eerste schijf van 500 Mln is een zorgwekkend patroon aan het ontstaan. Dat is niet verrassend want dit patroon was eigenlijk al zichtbaar in het coalitieakkoord van CDA-PvdA en CHU. De provincie beschikt over forse bedragen en met de verkoop van Nuon over forse reserves. Als je nu meer dan 4 Mld Euro op de bank hebt staan, en je beslist daar 500 Mln te investeren in de komende periode, dan zou je verwachten dat er plannen of programma’s komen van elk 50-100 Mln omvang. Niets daarvan. We treffen op zijn best 4,88 mln voor plattelandsgemeentes en verder wat projecten en subsidies van 300 duizend Euro. Wel, in dat tempo moet je tussen de 100 en de 1000 projecten in gang zetten om je geld te besteden. Leuk want dat zijn 1000 beslissing, 1000 persberichten en 1000 plechtige openingen.  Ernstiger is dat het beoordelingskader van de 1000 beslissingen volstrekt onhelder is. Ik ben ook erg gecharmeerd van een jeugdproject voor een orkest rond Haydn, maar ik kan daar niet over beslissen zonder het geheel te kunnen beoordelen. Heeft Barneveld meer behoefte aan een fietstunnel dan Dieren? Bij gebrek aan beoordelingskader ga ik al snel denken dat het Pork Barrel is. De lobby van de ene gemeente of vereniging is sterker geweest dan de andere. Een statenlid moest iets doen voor Barneveld of voor Mederbetuwe. Pork Barrel dus.